Senin, 03 Oktober 2016

GEGURITAN SIWA LATRI KALPA (LUBDAKA)

GEGURITAN SIWA LATRI KALPA
(LUBDAKA)


PANGASTUNGKARA
( SINOM )

(1). Om Swastyastu ya namah
Tityang damuh Hyang Bethari
Nulad kraman kawi sastra
Nyurat Sastra ngurit gending
Gita Lubdhaka kagurit
Nurun saking Lontar Kalpa
Kardin Mpu Tan Akung riin
Kirang langkung
Ledang ugi ngampurayang.

(2). Pinaka pamungkah atur, kawitin tityang antuk pangastungkara “ Om Swastyastu”.
Tityang pinaka damuh I Ratu sane tambet.
Tityang pangkah wyakti nulad sang pangawi
Mangkin tityang nyurat sastra kanggen gita
Gita sane jagi gurit mamurda Lubdhaka
Gita niki kasurat sakeng ngetus ring Lontare
Lontar punika mawasta Siwa Ratri Kalpa
Ida Mpu Tan Akung sane ngawi lontar nika
Kirang langkung atur tityang
Tityang nglungsur geng rena sinampura

 

Alih bahasa:

Untuk pembuka saya haturkan “Om Swastyastu”
Saya sebagai orang yang .....
Saya membuat sebuah sastra kawi
Sekarang saya membuat sastra sebagai nyanyian
Nyanyian yang berjudul lubdaka
Nyanyian ini terdapat, dikutip dari lontar
Lontar tersebut bernama Siwa Latri Kalpa
Beliau Mpu Tanakung yang membuat lontar
Jika ada kesalahan yang saya haturkan
Saya mohon maaf yang sebesar-besarnya

SINOM

(3). Kacrita dawege kuna
Wenten juru boros rusit
Parab ipun I Lubdhaka
Liat salap ngresin ati
Bawos banggras dengkak-dengkik
Ten maduwe welas kayun
Morosin bojog lan kidang
Punika karyane sering
Anggen ipun
Ngupapira pianak somah.

(4). Inggih.mangkin critayang pari indik duk riin
Daweg punika wenten juru boros rusit pisan
I Lubdhaka parab I juru boros punika
I Lubdhaka paliatne salap nyejehin gati
Yan mabawos ipun banggras setata nengkik
Akedik ipun nenten madruwe manah welas asih
Ten welas asih morosin I bojog wyadin kidang
Wantah maboros karyan I Lubdhaka saraina
Pikolih maboros anggen ipun
Ngupapira pianak miwah somah ipune.


alih bahasa:

baiklah, sekarang dicerikanlah pada masa yang lalu
pada masa itu ada seorang pemburu yang nakal sekali
I Lubdhaka namanya pemburu itu
I Lubdhaka pengelihatannya sangat menyeramkan sekali
Kalau berbicara selalu kasar dan besar
Sedikitpun tidak memiliki rasa belas kasihan
Tidak memiliki rasa belas kasihan memburu monyet dan kijang
Hanya berburu perkerjaan I Lubdhaka setiap harinya
Hasi dari berburu tersebut
Digunakan untuk menghidupi anak dan istrinya

GINADA

(5). Nuju panglong pat belas
Tilem kapitu puniki
Semengan Lubdhaka ngalas
Ten wenten buron kapangguh
Lelasan ja ten wenten medal
Nyantos lingsir
Ten polih buron apicek

(6). Inggih, kacrita ring kalaning panglong kaping pat belas riin.
Daweg punika nemonin rahina Tilem Kapitu
Semeng ruput, I Lubdhaka sampun ka alase
Nanging lacur, asiki nenten manggihin buron
Sampunang ja buron ageng, lelasan ja ten wenten
Raris nyantos kasanja
Jeg asiki I Lubdhaka nenten polih buron


alih bahasa:
Baiklah, diceritakan pada saat hari panglong yang ke empat belas
Hari tersebut merupakan tilem kepitu
Pagi-pagi sekali, I Lubdhaka sudah berangkat ke hutan
Tetapi naas, satupun tidak mendapatkan hewan buruan
Apalagai hewan buruan besar, kadal kecilpun tidak ada
Lalu menunggu sampai sore
Namun satupun I Lubdhaka tidak mendapatkan buruan

(7). raris ngungsi alas wayah
Irika wenten tlaga asri
Tunjungnyane manca warna
Toyane nirmala tuhu
Irika ipun maka sanja
Lacur pisan
Nenten wenten buron prapta

(8). Punika mawinan, raris ipun ngungsi alas sane sripit
Ring alase punika, wenten telaga asri pisan
Toyan tlagane punika ening nirmala wyakti
Irika raris I Lubdhaka ngintip buron maka sanja
Nanging lacur pesan
Irika taler, jeg asiki ten wenten buron rawuh


alih bahasa:
Itulah kenapa, sampai mencari ke hutan yang rindang
Di hutan tersebut, terdapat kolam yang begitu asri
Airnya kolam tersebut jernih sekali
Disana kemudian I Lubdhaka mengintip buruan sampai sore
Tapi naas sekali
Disana juga, satupun tidak ada hewan buruan yang terlintas

(9). Lubdhaka raris ngrenggeng
“Yee ne suba nyaluk wengi
Yening mulih cadang macan
Ngebog dewek sinah aluh
Paling melah dini nginep”
Raris gelis
Ipun ngrereh genah pules

(10).  Raris I Lubdhaka ngrenggeng jeroning ati
“Yeh………sing mrasa ne dong suba sanja gumine
Yen jani mulih, sinah I dewek di jalan kacadang I macan
Sawireh peteng, pedas I macan aluh ngebog I dewek
Ah.paling melah I dewek lakar nginep dini“
Puput ngrenggeng raris
I Lubdhaka ngrereh genah sirep sane becik


alih bahasa:
Kemudian I Lubdhaka berpikir didalah hatinya
“ya,, tidak merasa sudah sore bumi ini
Kalau sekarang pulang, maka diriku di jalan dikepung macan
Kalau malam, macan gampang membunuh saya
Ah, paling baik kalau diriku menginap disini”
Selesai dia berpikir
I Lubdhaka mencari tempat tidur yang baik
SINOM

(11).  Ring sisin tlaga punika
Taru bila ageng mentik
I Lubdhaka mongkod bila
Di carange ipun ngesil
Ring sampune nyaluk wengi
I Lubdhaka arip tuhu
Manahnyane ngancan jejeh
Prade nyeriet akedik
Janten sampun
Runtuh nengkayak ring tanah

(12).  Inggih…kacrita ring sisin telaga punika
Irika mentik taru bila asiki ngrempayak ageng
Raris ipun munggah ring taru bila punika
I Lubdhaka mangesil ring carang taru bilane
Kacrita ring sampun nyaluk wengi jagate
Raris ipun arip ten sida baan nanggehang
Metu raris manah I Lubdhaka ajerih pisan
Sane kajejehin I Lubdhaka, yan akedik nyriet
Sampun janten
Ring pertiwi runtuh lung maplisahan


alih bahasa:

Baiklah, diceritakan di luar kolam tersebut
Disana tumbuh sebuah pohon yang begitu subur
 Kemudian naiklah ke pohon bila tersebut
I Lubdhaka diam di dahan pohon bila itu
Dicerita dunia sudah malam
Kemudian rasa kantuk sudah tidak dapat ditahan
Kemudian timbul pikiran takut I Lubdhaka
Yang ditakuti I Lubdhaka, kalau sedikit tertidur
Sudah pasti
Jatuh dirinya ke tanah

GINADA

(13).  Mangda kiyap tan mangoda
Daun bilane kapikpik
Kasintungang ring telaga
Ical raris kiap ipun
Marawat ring jroning manah
Solah ipun
Maboros ten welas arsa

(14).  Raris mangda ipun nenten kaliput olih arip kalintang
Raris I Lubdhaka mikpik daun bila punika
Daun bilane kasintungang ring telagane saka siki
Punika mawinan raris ical aripne I Lubdhaka
Tan pasangkan, raris marawat-rawat ring manah ipun
Sane marawat solah ipun
Solahe maboros ten madruwe welas asih


alih bahasa:
Kemudian supaya tidak terlarut dalam kantuk
Lalu I Lubdhaka memetik daun bila tersebut
Daun bila tersebut jatuh ke kolam satu persatu
Itulah kenapa sampai hilang kantuknya I Lubdhaka
Tak dirasakan, kemudian terbayang di pikirannya
Apa yang pernah ia perbuat
Perbuatan berburu tampa belas kasihan

(15).  Lubdhaka raris ngrenggeng
“Yen keneh-kenehang jani
Solah dewek jele pesan
Ngawe sengsara satuwuk
Mamati-mati setata
Uli jani
Dewek suwud himsa karma “

(16).  Raris I Lubdhaka ngrenggeng jroning ati
“ Yen keneh-kenehang jani solah I dewek ane suba-suba
Sujatine jele pesan solah I dewek maboros ento
I dewek tuwah ngawe lara duhkita dogen
Gegaen i dewek setata tuwah memati-mati
Paling melah uli jani
I dewek lakar suwud nyalanang Himsa Karma “


alih bahasa:
Kemudian I Lubdhaka berpikir di dalam hati
“kalau dipikir-pikir sekarang perbuatan diriku yang dulu-dulu
Sebenarne jelek sekali sifat diriku berburu tersebut
Diriku hanya membuat kesedihan saja
Pekerjaan diriku selalu membunuh
Lebih baik dari sekarang
Diriku akan selesai menjalankan perbuatan buruk ini

(17).  Daun bilane kapulang
Nyantos mabejug makeh pisan
Marupa lingga sekala
Tan karasa semeng ruput
Tedun gegeson I Lubdhaka
Raris gelis
Budal ka pondok matalang

(18).  Inggih…raris kacrita daun bila sane kapulang olih I Lubdhaka ring telaga punika
Daun bila sane kapulang akeh pisan nyantos mabejug ring telagane
Bejugan daun bilane ring telaga punika nyantos marupa lingga
Ten karasa saget sampun semengan jagate
Raris gegesonan Lubdhaka tedun sakeng taru bilane
Tur raris gelis
I Lubdhaka budal nenten makta punapa-punapi


alih bahasa:

Baiklah, kemudian diceritakan daun bila yang dipetik oleh I Lubdhaka ke kolam tersebut
Daun bila yang dipetik begitu banyak sekali sampai menutupi kolam tersebut
Daun bila tersebut menyerupai lingga
Tidak terasa hari sudah pagi
Kemudian cepat-cepat Lubdhaka turun dari pohon bila
Kemudian dengan cepat
I Lubdhaka pulang tanpa membawa hasil

GINANTI

(19).  Somahnyane nyanggra alus
“Manah tityang inguh pisan
Ibi beli nenten prapta
Napi ke ngawinang beli ?
Napi beli mangguh baya
Ledang dartayang ne mangkin“

(20).  Somah I Lubdhaka ring pondok nyanggra antuk bawos banban
“Inggih beli..manah tityang sakeng ibi paling.
Santukan beli sakeng ibi.. ten wenten budal
napi ke mawinan Beli nenten budal ?
napi ke Beli mangguhang baya ring alase ?
mangda ledang Beli nartayang, indik Beli sane sujati ring sikian titiang “.


alih bahasa:

Istri I Lubdhaka di rumah menunggu hasil buruan
“baik kakak, pikiran saya dari kemarin pangling
Karena kakak dari kemari, tidak ada pulang
Apa yang membuat kakak tidak pulang?
Apakah kakak tertimpa hal buruk di hutan?
Semoga kakak bisa menjelaskan, tentang kakak yang sebenarnya kepada saya”

(21).  Lubdhaka manyawis alus
“Tumben lacur pesan Beli
kasanja sing maan apa
peteng tusing bani mulih
jejeh cadang macan galak
duwur kayu Beli ngesil

(22).  I Lubdhaka raris nyawis taler antuk bawos alus banban
“Adi..tumben jani lacur pesan Beli maboros
Nganti ka sanja abesik tusing maan buron
Suba peteng, jejeh pesan beli mulih ka pondok
Beli jejeh, dijalan cadang macan kabinawa
Lantas Beli nginep di alase, di punyan kayune ngesil“.


alih bahasa:
I Lubdhaka sampai sedih untuk berbicara
“adik, tumben sekarang tidak beruntung kakak berburu
Sampai sore satupun tidak dapat buruan
Sudah malam, takut sekali dijalan dicadang macan
Kemudian kakak menginap di hutan, di pohon yang aman

(23).  Sing sirep beli duk iku
Mangenehang solah beli
Morosin buron setata
Tuah ngawe sakit ati
Ibi beli masemaya
Suwud solah Himsa Karma

(24).  Ditengah alase beli tusing nyidayang pules
Beli sing pules sawireh ngenehang solah beli ane suba-suba
Beli setata maboros, tuwah memati-mati
Solah beli ento tuwah ngawe sakit ati dogen
Ento krana beli duges ibi suba masemaya
Beli masemaya suwud ngambekang solah mamati-mati.


alih bahasa:

Di tengah hutan kakak tidak bisa tidur
Kakak tidak tidur karena memikirkan sifat kakak yang sudah-sudah
Kakak selalu berburu, dan membunuh
Sifat kakak itu hanya membuat sakit hati saja
Itulah kenapa kakak kemarin berjanji
Kakak berjanji tidak berbuat membunuh lagi


SINOM

(25).  Sane istri ngucap suksma
Reh rabine kenak prapti
Salanturnyane Lubdhaka
Maboros ten kantun malih
Maabyan karyane mangkin
Bawos banggras nenten kantun
Solah nenten brakapakan
Ngawe ledang kadang wargi
Asih asuh
Maring damuh Hyang Bethara

(26).  Sane istri matur suksma ring Ida Hyang Widhi Wasa
Antuk rabine ten mangguh baya kenak rawuh
Inggih…carita I Lubdhaka salanturnyane
I Lubdhaka nenten kantun maboros kadi riin
Sane mangkin karyan ipun wantah maabyan
Yan mabawos ipun nenten kantun banggras
Solah ipune taler stata ngardi ledang wargi
Asih kumasih
Ring salwiring damuh Ida Hyang Bathara sami.


alih bahasa:

Sang istri berterima kasih terhadap Ida Sang Hyang Whidi Wasa
Untuk suaminya tidak terkena mara bahaya kemarin
Baiklah, cerita Lubdhaka selanjutnya
I Lubdhaka tidak ingin berburu seperti sebelumnya
Yang sekarang pekerjaannya adalah berkebun
Kalau berbicara tidak lagi kasar
Sifatnya juga selalu membuat gampang
Welas asih
Kepada untuk Ida Hyang Bathara semua

SEMARANDANA

(27).  Crita I Lubdhaka mangkin
Sampun lingsir sungkan raat
Ngeruguh ipun mabawos
“Uduh cening pianak bapa
Bapa sing sida naanang
Bapa tiben gering agung
Mirib suba panemaya“.

(28).  Inggih…lantur caritayang indik I Lubdhaka
Sane sampun wreda tur sungkan raat pisan
Raris ipun mabawos sada ngruguh
“Uduh…cening pianak bapa ajak makejang, niiing.
Bapa tusing pesan nyidayang naang sakite
Sawireh sakit bapa ane jani kaliwat raat pesan
Mirib suba panemayan bapa ngalahin cening jani“


alih bahasa:

Baiklah, cerita selanjutnya tentang lubdhaka
Yang sudah tua dan sakit berat
Sampai dia tidak bisa berbicara
“aduh, anakku anak ayah semuanya, nak
Ayah tidak bisa sekali menahan sakit
Karena sakit ayah sekarang terlewat sakit sekali
Mungkin sudah waktunya ayah meninggalkan kamu nak sekarang”



(29).  Puput mabawos ngeringih
Raris padem I Lubdhaka
Panakne sinami repot
Ngaben nyekah manut dresta
Sampun puput kaupakara
Atman I Lubdhaka lantur
Ngungsi genah ring niskala

(30).  Inggih, sapupute I Lubdhaka mabawos sada ngruguh
Raris malecat pramanan I Lubdhaka
Maka sami pianakne gupuh nyawisang upakara
Layon I Lubdhaka kaabenang lantur Nyekah
Sesampune puput layonne kaupakarain
Inggih critayang indik pmargin atmannyane
Atman Lubdhaka ngungsi genah ring niskala


alih bahasa:

Baiklah, selesainya I Lubdhaka berbicara yang renta
Kemudian keluar roh I Lubdhaka
Semua anaknya menyelesaikan upacaranya
Mayat I Lubdhaka di aben kemudian diupacarai Nyekah
Sesudah selesai mayatnya diupacarai
Diceritakan tentang perjalanan rohnya
Roh Lubdhaka berada di alam tidak nyata

(31).  Atman I Lubdhaka raris
Rawuh maring marga sanga
Atman ipun bingung bengong
Ten uning dija pamarga
Raris rawuh cikrabala
Ngresin ati ngoros ipun
Katur ring Hyang Suratma

(32).  Inggih,kacrita lantur atman ipun I Lubdhaka
Atman I Lubdhaka rawuh ring marga sanga
Ring teleng marga sanga atman I Lubdhaka bingung
Atman I Lubdhaka ten uning ring genah dija jagi katuju
Ring kalaning punika raris bala cikrabala rawuh
Cikrabala kabinawa pesan raris ngoros atman I Libdhaka
I Lubdhaka raris katur ring Ida Sang Hyang Suratma.


alih bahasa:

Baiklah, diceritakan selanjutnya rohnya I Lubdhaka
Roh I Lubdhaka pergi ke sembilan jalan
Di ujung sembilan jalan sang atman i Lubdhaka bingung
Atman I Lubdhaka tidak tau kemana arah yang akan dituju
Pada saat itu pasukan cikrabala datang
Cikrabala kabinawa menarik atman sang Lubdhaka
I Lubdhaka kemudian diajak ke Ida Sang Hyang Suratma



GINADA

(33).  Hyang Suratma masabda
“Eh..atma nyen adan cai
Geginan caine apa“
I Lubdhaka raris matur
“Parab tityang I Lubdhaka
Jeg ngewai
Maboros karyan tityang“.

(34).  Ida Sang Hyang Suratma raris masabda
“ Eh..cai atma, nyen adan caine ?
Tur apa geginan cai di mercepada ?
I Lubdhaka raris matur nartayang raga
“ Inggih Ratu.. titiang maparab I Lubdhaka
Geginan tityang saraina
Wantah maboros geginan tityange ring mercapada


alih bahasa

Ida Sang Hyang Suratma kemudian bersabda
“eh, kamu atma, siapa namamu?
Dan apa pekerjaanmu di dunia?
I Lubdhaka kemudian memperkenalkan diri
“baik ratu, saya bernama I Lubdhaka
Kegiatan sehari-hari saya
Ialah berburu kegiatan saya di dunia

(35).  Hyang Suratma manimbal
“Yening keto solah cai
Nto madan Himsa Karma
Mamati-mati satuwuk
Jani sandang dosan iba
Satus warsi
Kalablab di kawah nraka“

(36).  Ida Sang Hyang Suratma malih masabda
“Eh Lubdhaka...yen saja keto solah cai ane sujati di mercapada
nto cai ngambekang ane madan Himsa Karma
cai masolah mamati-mati, nto solah jele pesan
nah… ane jani sandang dosan ibane
satus tiban makelonne
cai patut kalablab nandang lara dikawah neraka”


alih bahasa:

Ida Sang Hyang Suratma lagi bersabda
“eh Lubdhaka, kalau benar begitu sifatmu yang sejati di dunia
Itu kamu melaksanakan yang namanya himsa kharma
Kamu berbuat membunuh, itu perbuatan buruk sekali
Nah, sekarang terima dosamu sendiri
Seratus tahun lamanya
Kamu harus di panaskan di kawah neraka

DURMA

(37).  Cikrabala ngoros atman I Lubdhaka
Katigtig sapanjang margi
Surapsara prapta
Melanin atman Lubdhaka
Cikrabala erang gati
Matandang wirang
Metu yuda rames gati

(38).  Raris atman I Lubdhaka kaoros olih cikrabala sami
Sapanjang margi atman I Lubdhaka katigtig
Daweg punika raris rawuh Surapsara akeh pisan
Raris Surapsara maka sami melanin atman I Lubdhaka
Tan sipi erang cikrabala sami nyingak pidabdab Surapsara asapunika
Raris cikrabala sami manangkepin
Punika mawinan metu raris yuda sane rames.


alih bahasa:

Kemudian atman I Lubdhaka ditarik oleh semua Cikrabala
di perjalanan atman I Lubdhaka di cambuk
Pada saat itu kemudian hadir Surapsara banyak sekali
Kemudian Surapsara semuanya membela atman I Lubdhaka
Semua heran sang cikrabala melihat sabda Surapsara itu
Kemudian cikrabala semua menyembunyikannya
Itu membuat peperangan yang dasyat

(39).  Kasuwen-suwen kasor sang cikrabala
Surapsara budal gelis
Ngayot I Lubdhaka
Katur ring Ida Sang Hyang Siwa
Hyang Yama duka pisan
Tur gegesonan
Ngungsi Hyang Siwa Pramangkin

(40).  Sampun suwe mayuda, raris sang cikrabala kasor
Raris gelis para Surapsarane sami budal
Atman I Lubdhaka kagayot ring jempana emas
I Lubdhaka raris katur ring Ida Sang Hyang Siwa
Nyingak indik punika Ida Sang Hyang Yama duka pisan
Raris Ida gegesonan
Ngungsi genah Ida Hyang Siwa ring Siwa Loka


alih bahasa

Setelah selesai berperang, kemudian sang cikrabala kalah
Kemudian cepatlah para Surapsara pulang
Atman I Lubdhaka ditandu dengan jempana emas
I Lubdhaka kemudian diajak menghadap ke Ida Sang Hyang Siwa
Melihat keadaan seperti itu Ida Sang Hyang Yama berduka sekali
Kemudian Ida bergegas
Berpindah tempat ke Ida Hyang Siwa di Siwa Loka

PANGKUR

(41).  Hyang Yama raris masabda
“Inggih Ratu sane ngawi awig gumi
Ayu ulah ayu pangguh
Ala ulah ala kecap
I Lubdhaka corah polih linggih ayu
Ratu nguwug awig jagat
Janten tulad damuh sami“

(42).  Ida Sang Hyang Yama gelis mawecana natasang
“Inggih Ratu Hyang Siwa...Ratu sane ngawi awig-awig ring jagate
sira masolah becik polih linggih sane becik
prade masolah kawon polih linggih sane kawon
nanging I Lubdhaka skala solah ipun corah mangkin icen Ratu linggih becik
yan asapunika indike… I Ratu sane nguwug awig-awig
Sampun janten panjake nulad pamargin Ratu kadi asapunika”


alih bahasa:

Ida Sang Hyang Yama berbicara menanyakan
“baik Ratu Hyang Siwa, Ratu yang memegang aturan di dunia
Siapa yang berbuat baik maka akan mendapatkan tempat yang baik
Begitu juga berbuat buruk ditempatkan di tempat yang buruk
Tepai I Lubdhaka pada nyatanya perbuatannya tidak baik namun sekarang Ratu memberikan tempat yang baik
Kalau begitu keadaannya, I Ratu yang merusak aturan
Sudah begitu semuanya mengikuti perbuatan Ratu seperti itu

PUCUNG

(43).  Dabdab alus
Hyang Siwa raris mawuwus
“Dewa Hyang Yama
Unduk Lubdhaka ne yukti
Jani ingsun
Manartayang apang seken

(44).  Dabdab alus wyakti
Ida Sang Hyang Siwa raris mawecana
“ Uduh…….Dewa Bethara Yama
Apa unduk I Lubdhaka sane sujati di jagate
Ane jani manira
Nto lakar dartayang manira apang pastika


alih bahasa:
Perkataan yang sangat halus
“aduh, Dewa Bethara Yama
Apa keadaan I Lubdhaka yang sebenarnya di dunia
Yang sekarang dilakukan
Itu akan dikatakan dia agar pasti


(45).  Tilem pitu
Panglong ping pat belas iku
Nira ngelar yoga
Yoga bratha Siwa Ratri
Daweg iku
Lubdhaka sareng mayoga

(46).  Ring kalaning Tilem Kapitu
Daweg punika nemonin pangelong kaping pat belas
Kalaning punika nira ngelar yoga semadi
Yoga ne gelar nira duk nika madan Yoga Siwa Ratri
Raris daweg punika
I Lubdhaka sareng mayoga ngajak nira.


alih bahasa:

Pada kala Tilem Kapitu
Saat itu bertemu dengan Pangelong yang ke empat belas
Saat itu dia melaksanak yoga semadi
Yoga yang dilaksanakannya bernama yoga siwa latri
Kemudian dari itu
I Lubdhaka ikut beryoga denga aku.



(47).  Janjin ingsun
Damuh mayoga duk iku
Kalebur dosannya
Dosan I Lubdhaka sami
Sida lebur
Antuk ngelar Siwa Yoga

(48).  Manira masemaya
Asing damuh sane ngelar yoga duk panglong ping pat belas Tilem Kapitu punika
Asing dosane sida kalebur
Raris salwiring dosan I Lubdhaka maka sinamian
Maka sami kalebur
Santukan I Lubdhaka daweg punika sampun ngelarang Yoga Siwa Ratri “.


alih bahasa:

Aku berjanji
“Siapapun yang melaksanakan yoga pada panglong ke empat belas tilem kapitu itu
Pasti dosanya akan dilebur
Kemudian sesudah dosa I Lubdhaka semuanya
Semuanya dilebur
Karena I Lubdhaka saat itu sudah melaksanakan Yoga Siwa Ratri”



GINANTI

(49).  Hyang Yama raris mawuwus
“Indik I Lubdhaka riin
Tityang sampun tatas pisan
Wantah magadang awengi
Dados kaucapang mayoga
Dija mungguh indik niki“

(50).  Wawu asapunika bawos Ida Sang Hyang Siwa raris Ida Sang Hyang Yama mawecana
“ Inggih Ratu Hyang Siwa....punapi indikm solah I Lubdhaka dumun
Solah ipun tityang sampun uning maka sinami
I Lubdhaka duk punika wantah magadang
Ipun wantah magadang, dados ratu mawosang ipun mayoga
Ring dija munggah indike kadi asapunika?“.


alih bahasa:

Sesudah itu sabda Ida Sang Hyang Siwa kemudian Ida Sang Hyang Yama bersabda
“Baiklah Ratu Hyang Siwa, kenapa tentang perbuatan I Lubdhaka dulu berbuat itu saya sudah mengerti semuanya
I Lubdhaka saat itu hanya bergadang
Itu karena bergadang, kenapa ratu menyebutnya beryoga
Dimana dapat hal tersebut?


(51).  Hyang Siwa raris mawuwus
“Mangda Dewa tatas uning
Pari indik I Manusa
I Manusa sering lali
Sering lali maring raga
Taler lali maring Widhi

(52).  Raris Ida Sang Hyang Siwa nyawis antuk bawos banban
“ Dewa Hyang Yama…mangda I Dewa tatas nira jani nartayang
Sane dartayang manira indik i manusa ring mercapada
Sujatinne i manusa sering pisan lipia
I Manusa sering lipia, engsap ring raga
Tios lali ring raga taler lali ring Ida Sang Hyang Widhi

alih bahasa:

kemudian Ida Sang Hyang Siwa lagi untuk bersabda
“Dewa Hyang Yama, agar I Dewa mengerti, sekarang saya ceritakan
Yang anda ceritakan adalah manusia di dunia
Sebenarnya manusia sering sekali lupa
Manusia sering lupa, lupa akan diri sendiri
Lalu lupa terhadap Ida Sang Hyang Whidi

(53).  Antuk laline mangliput
Mawinan manahne paling
Sering masolah dursila
Raris nira ngicen margi
Masrana antuk majagra
Ngajahin manusa eling

(54).  Santukan i manusa kaliput antuk solah lali
Punika sane ngawinang manah ipun setata paling
Antuk manahe paling raris ipun seringmasolah ten patut
Mangda nenten paling raris nira ngicen pamargi
Pamargine sane patut kamargyang inggih punika majgra kala Siwa Ratri.
Tetuwek majgra ngajahan I manusa mangda setata eling, eling ring raga.


alih bahasa:

Karena manusia terbawa untuk perbuatan lupa
Itu membuat pikiran itu selalu pangling
Untuk pikiran yang pangling kemudian membuat perbuatan yang tidak patut
Supaya tidak pangling kemudian aku memberikan jalan
Jalan yang benar dijalankan ialah bergadang pada saat Siwa Ratri
Arti bergadang membuat manusia supaya selalu ingat, ingat kepada diri sendiri

(55).  Bratha Siwa Ratri lantur
Majagra wewehin malih
Antuk bratha upawasa
Malih siki ne utami
Majagra lan upawasa
Monobrtaha anggen ngenepin

(56).  Sane mangkin nira jagi nartayang Brata Siwa Ratri selanturnyane
Sane kabawos Brata Siwa Ratri ne madia,
majagra malih kawewehin antuk brata tiosan
Inggih punika kawewehin antuk brata upawasa, tan keni pangan kinum
Tur sane malih siki sane kabawos pinih utama, inggih punika ngelarang brata majagra,lan upawasa malih kawewehin
Punika kawewehin antuk brata monobrata, inggih punika meneng tan pangucap.


alih bahasa:

Sekarang aku akan menjelaskan Brata Siwa Ratri selanjutnya
Yang dikatakan Brata Siwa Ratri yang menengah
Bergadang kemudian ditambah dengan Brata yang lainnya
Adalah ditambah untuk brata Berpuasa, tidak makan dan minum
Dan yang lagi satu yang dikatakan yang paling utama, ialah melaksanakan brata bergadang, dan berpuasa dan yang lainnya
Itu ditambah untuk brata monobrata, ialah diam tidak berbicara

GINADA

(57).  Hyang yama manimbal ngucap
“Tityang meled pisan uning
Napi mawinan Bethara
Kalaning Tilem Kapitu
Nganggen galah nagun Brtaha
Ledang ugi
I Ratu mangkin nartayang

(58).  Ida Sang Hyang Yama malih mawecana
“Inggih Ratu Sang Hyang Siwa...sane mangkin tityang meled mangda tatas.
Sane takenang tityang punapi mawinan I Ratu.
Inggih punika ring kalaning Tilem Kapitu punika.
Duk punika anggen I ratu galah nangun brata ne utama.
Mangda ledang I Ratu.
Nartayang ring sikian tityang”.


alih bahasa:
Ida Sang Hyang Yama lagi berbicara
“Inggih Ratu Sang Hyang Siwa, yang sekarang saya berdanya agar tuntas
Yang saya tanyakan apa membuat I Ratu
Hari itu ratu gunakan untuk membuat brata yang utama
Agar boleh I ratu
Menceritakan untuk diri saya”

(59).  Hyang Siwa raris masabda
“Suksman Tilem Pitu niki
Pitu ngawe peteng manah
Surupa rupa ne ayu
Dhana sugih arta brana
Guna raris
Inggih ipun kapradnyanan

(60).  Ida Sang Hyang Siwa raris gelis mangucap.
Inggih punika nira jagi nartayang napi suksman Tilem Kapitu punika.
Suksman Tilem Kapitu pepitu sane ngardi peteng yadin punyah manah I manusa.
Peteng pitu kaping ajeng Surupa mateges punyah antuk kajegegan yadin kabagusan.
Dhana inggih ipun punyah antuk arta brana
Raris guna.
Inggih ipun punyah antuk kawagedan.


alih bahasa:

Ida Sang Hyang Siwa kemudian berbicara
Baiklah, aku akan menjelaskan apa makna Tilem Kapitu itu
Makna Tilem Kapitu yang membuat malam biarpun pikiran mabuk manusia
Malam pitu yang didepan Surupa berarti mabuk untuk kecantikan atau kegantengan
Dhana adalah mabuk akan harta
Kemudian Guna
Itulah mabuk untuk kepintaran

(61).  Kulina wangsa utama
Yowana nedeng taruni
Sura nika tuak arak
Kasuran wanen mamuwuk
Punika sapta timira
Sane ngardi
Manah damuh kapetengan

(62).  Kulina inggih punika punyah antuk marasa embas ring wangsa luwih.
Yowanan inggih punika punyah antuk merasa raga nedeng taruna.
Sura inggih punika punyah antuk tuwak arak lan salwir tetayuban sane ngranayang punyah.
Kasuran inggih punika punyah antuk merasa raga paling wanen
Punika maka sami bacakan Sapta Timira.
Punika sami ngardi
Manah panjake sane kaliput janten punyah.


alih bahasa:

Kulina adalah mabuk untuk merasa lepas dari aturan yang baik
Yowanam adalah mabuk untuk merasa diri masih muda
Sura adalah mabuk untuk tuak arak dan semua minuman yang membuat mabuk
Kasuran adalah mabuk untuk merasa diri paling berani
Itulah yang disebut dengan Sapta Timira
Itu semua membuat
Pikiran manusia yang begitu mabuk

SINOM

(63).  Tata Siwa Ratri Bratha
Semeng dina Siwa Ratri
Mangda asuci laksana
Ring surya katur pejati
Kamulan daksina saji
Ring ajeng ngaswata katur
Lingga wit widuri petak
Don pisang kayu aledin
Taler katur
Sesayut pangambeyan

(64).  Tata brata Siwa Ratri sajangkepnyane puniki
Semeng pesan pangelong kaping pat belas
Sang ngelarang yoga patut masuci laksana
Ring sanggar Surya katur upakara pejati
Raris ring Sanggah Kamulan katur daksina
Taler ring ajeng ngastawa katur upakara
Cawisang lingga mawit sakeng widuri putih
Lingga punika aledin antuk daun pisang kayu
Taler katur
Upakara sesayut lan pangambeyan.


alih bahasa:

Cara brata Siwa Ratri semuanya ini
Pagi sekali pada Panglong yang ke empat belas
Yang melaksanakan yoga harus menyucikan diri
Di sanggah surya diaturkan upakara pejati
Kemudian di sanggah kamulan kaatur daksina
Dan di depan diupacarai dengan upakara
Cawisang lingga dari Widuri putih
Lingga itu dialaskan dengan daun pisang kayu
Kemudian dihaturkan
Upakara sesayut dan pengambeyan

(65).  Ring sandikala ngastawa
Maring lingga uleng ati
Ida hyang Siwa astawa
Lantur muspa tengah wengi
Semeng ruput muspa malih
Mangda ten arip ngaliput
Gita lubdhaka tembangan
Becik anggen suluh urip
Benjang pungkur
Ten kantun solah dursila

(66).  Ring sandikalane malih ngawit mangastawa
Kayune ngastawa ulengang ring linggane
Kala punika ne astawa Ida Sang Hyang Siwa
Pangastawa salanturnya ring tengah wengi
Benjang semengan malih ngastawa apisan
Raris mangda nenten kaliput antuk aripe
Durusang mangkin ngurit gita Sang Lubdhaka
Gita Lubdhaka becik anggen suluh kauripan
Mangda benjang pungkuran
Nenten kantun masolah sane nenten becik.


alih bahasa:

Pada saat sore menjelang malam lagi melakukan pemujaan
Pikirannya memuja kepada lingga
Saat itu yang dipuja adalah Ida Sang Hyang Siwa
Pemujaan selanjutnya pada tengah malam
Kemudian paginya melakukan pemujaan sekali lagi
Kemudian supaya tidak mengantuk
Lanjutkan dengan berGita sang Lubdhaka
Gita Lubdhaka baik untuk suluh kehidupan
Agar nanti lebih dewasa
Tidak bisa berbuat yang tidak baik

DURMA

(67).  Hyang yama kenyem manis mawecana
“ Inggih Ratu Maha Luwih
Wawu tityang tatas
Indik Suwa Ratri Bratha
Tityang nglungsur pamit mangkin “
Ida Hyang Yama
Ka Yama Loka mawali.

(68).  Raris Ida Sang Hyang Yama mawecana sada makenyen
“Inggih Ratu...sane banget wangiang tityang
Sane mangkin wawu tityang tatas uning
Sakadi asapunika wyakti pulah-palih bratha Siwa Ratrine
Sane mangkin tityang nglungsur pamit ring I Ratu”.
Raris Ida Sang Hyang Yama
Gelis ngungsi linggih ida ring Yama Loka.


alih bahasa:

Kemudian Ida Sang Hyang Yama berbicara dan tersenyum
“baiklah Ratu, yang sangat saya hormati
Sekarang baru saya paham
Seperti itu semua bratha Siwa Ratrinya
Sekarang saya menghaturkan pamit I ratu”
Kemudian Ida Sang Hyang Yama
Dengan cepat pergi ke Yama Loka

PAMUPUT
( DURMA )

(69).  Punika sampun katur gita Lubdhaka
Anggen srana nundung arip
Miwah suluh solah
Mangda ten iwang pamargi
Mogi sweca Hyang Kawi
Ngiring puputang
Sineb antuk Prama Shanti

(70).  Inggih para pamiarsa…asapunika daging gita geguritan Lubdhaka
Gita Lubdhaka becik anggen srana nundung arip kalaning Nyiwa Ratri
Becik anggen nyuluhin raga.
Mangda i raga ten iwang pamarga malih.
Dumogi Ida Sang Hyang Kawi sweca
Ngiring mangkin puputang jantos iriki
Wesananing atur sineb antuk Parama Shanti
“Om Shanti Shanti Shanti Om“

Alih bahasa:

Baiklah para pendengar, itulah isi dari Gita Geguritan Lubdhaka
Gita Lubdhaka baik untuk sarana penuntun saat Nyiwa Ratri
Baik untuk intropeksi diri
Agar kita tidak lupa jalan
Semoga Ida Sang Hyang Kawi memberkati
Mari sekarang selesaikan sampai ini
Akhir kata untuk Parama Shanti

“Om Santih Santih Santih Om”

1 komentar: